Jubileum

In 2026 vieren we dat onze school 160 jaar bestaat. En dat vieren we groots.

We hebben warme herinneringen aan ons 150-jarig jubileum in 2016. We maakten samen met leerlingen een film, een lipdub en een jubileumboek, we huurden het Tikibad in Duinrell helemaal af en vierden feest tijdens de grote reünie met honderden oud-leerlingen en oud-collega’s. Ook waren er jubileumdagen: workshops van oud-leerlingen, masterclasses en creatieve projecten.

Over twee jaar is het zover: dan duiken we weer in onze rijke historie en proosten we op de toekomst!

Lipdub 150 jaar

In februari 2016 maakten we met de hele school deze feestelijke lipdub: een non-stop shot video. Het was een hele uitdaging om de tour door de school erop te krijgen zonder te stoppen met filmen. Na drie keer stond ie erop.

Jubileumfilm

In de korte film 'Prometheus- Zaanlands Lyceum 150 jaar' reis je door de tijd en beleef je de geschiedenis van het Zaanlands Lyceum. In de film spelen alle leerlingen die in 2016 in de eerste en tweede klas zaten. Ook docenten spelen mee. De mysterieuze conciërge wordt gespeeld door Hans Belleman, docent Kunst. En onze rector, Michiel van Dijk, heeft ook een glansrol. Hij speelt de eerste rector van de school in 1876, de heer Ardianus Pelt.

Historie

Het Zaanlands Lyceum is opgericht in het jaar 1866 en is de oudste middelbare school van de Zaanstreek. Onze school startte als Zaandamse Hogere Burgerschool (HBS) in een nieuw schoolgebouw aan de Westzijde in Zaandam. De HBS was een nieuwe onderwijsvorm in Nederland omdat de regering vond dat de Nederlandse bevolking ‘in algemene beschaving ten achter stond bij bijvoorbeeld de Fransen, Engelsen en Duitsers’. De eerste rector van de school, de heer Adrianus Pelt, zei in zijn openingsspeech hierover: 'De jongeling die met vrucht het middelbaar onderwijs doorlopen heeft, zal een goed mens en nuttig burger kunnen zijn.'

1876: de eerste meisjes op school

Je kunt het je nu niet meer voorstellen, maar in de beginjaren konden alleen jongens zich inschrijven op de HBS. Het gemeentebestuur en de docenten waren tegen de komst van meisjes op school. Meisjes zouden de lesstof niet aankunnen, vond men toen. Ook zouden meisjes voor te veel afleiding zorgen bij de jongens en er waren zorgen of de jongens zich wel netjes konden gedragen naar de meisjes! De eerste rector van de school, de heer Pelt, was progressief en hield een vurig pleidooi vóór de komst van meisjes. Hij wist het gemeentebestuur te overtuigen en in 1876 werden de eerste drie meisjes toegelaten. Een belangrijk moment in de geschiedenis van de school en de Zaanstreek.

1905: oprichting zlv

In 1905 kregen de leerlingen hun eigen vereniging: de Zaandamsche H.B. Scholierenvereniging, later omgedoopt tot Zaanlands Lyceum Vereniging (ZLV), opgericht door een leerling van de tweede klas. De vereniging organiseerde culturele activiteiten, feesten en maakte lange tijd de schoolkrant. De feesten van de ZLV waren beroemd en berucht, er werd tot diep in de nacht gedanst en gefeest. De ZLV bestaat nog steeds!

leerlingloket

1920: hbs wordt lyceum

In 1911 ging Pelt met pensioen en werd opgevolgd door dr. C.L. van den Broek. Hij stond bekend als een schoolleider die zich niet alleen met de leerstof bezighield, maar ook met de sfeer op school. ZLV-bestuurders mochten van hem in drukke verenigingstijden lessen overslaan; hij werd oprichter van het Sportfonds en stimuleerde in de jaren twintig de oprichting van de Zaanse Kunstkring, waarin leerlingen lezingen aanhoorden en discussieerden over de kunsten.

Hij was ook een echte onderwijsvernieuwer en zorgde voor de omvorming van de HBS tot een lyceum in 1920. De school kreeg een tweejarige onderbouw met daarna als studierichtingen het gymnasium, de klassieke HBS, de natuurwetenschappelijke HBS en de Hogere Handelsschool.

1940-1945: lyceum in oorlogstijd

Net als op andere scholen in Nederland, was de Tweede Wereldoorlog een heftige tijd. Het hoofdgebouw van de school werd in 1940 al ingenomen door de Duitse bezetters en de leerlingen werden verdeeld over andere gebouwen in de stad. Ook de lessen veranderden. Er moesten meer uren Duits gegeven worden en in de lessen geschiedenis moesten Duitsland en oud-Nederlandse helden centraal staan. Joodse docenten mochten geen les meer geven en de Joodse leerlingen kwamen ook steeds minder naar school omdat zij niet meer veilig waren in de stad.
In de hal van het Zaanlands Lyceum hangt een plaquette met de namen van de docenten en leerlingen die tijdens de Tweede Wereldoorlog zijn omgekomen. Het comité 4/5 mei heeft een indrukwekkende documentaire gemaakt over het lyceum in oorlogstijd.

1963: nieuw schoolgebouw

In 1963 verhuist de school naar een nieuw en modern schoolgebouw aan de Vincent van Goghweg, waar het Zaanlands Lyceum nog steeds is gevestigd. Het gebouw is ontworpen door Gerrit Bakker, de stadsarchitect van de gemeente. Kenmerkend voor het gebouw zijn de twee lange rechte vleugels, met veel ramen, ruimte en licht.

De eerste paal van het nieuwe gebouw ging in 1960 de grond in. De leerlingen van het lyceum brachten deze eerste paal met een koets in een stoet door de stad van het oude gebouw aan de Westzijde naar de nieuwe plek aan de Vincent van Goghweg.

1973: de soos en de streakers

Vanaf 1970 groeit de school door naar zo'n 1700 leerlingen. De Mammoetwet is ingevoerd in het onderwijs. Dat betekent dat de HBS en Hogere Handelsschool niet meer bestaan, de havo en het vwo zijn de nieuwe onderwijsvormen. Het gymnasium aan het lyceum blijft bestaan en valt onder het vwo.
Ook komt de beroemde SOOS tot leven. De SOOS was in de kelder van de school, de plek waar nu de kleine aula en de kunstlokalen zijn. In de SOOS konden leerlingen vanaf klas 3 in de pauzes en na schooltijd met elkaar chillen en feesten.

Een beroemde gebeurtenis in de geschiedenis van de school is de dag dat er streakers (mensen zonder kleding) over het schoolplein renden. Het verhaal gaat dat ze dit deden om een weddenschap, de leerlingen die durfden te streaken wonnen geld van andere leerlingen. De rector besloot dat ze als straf het gewonnen geld moesten doneren aan het kledingfonds van Unicef.

Jaren 90: opkomst computers

Door de jaren heen beweegt het onderwijs op het lyceum steeds mee met de ontwikkelingen in de wereld. In de jaren '90 komen de eerste computers in de leslokalen en krijgen leerlingen het nieuwe vak 'computerkunde'.

De 21e eeuw

De afgelopen 25 jaar heeft het Zaanlands Lyceum zich verder ontwikkeld tot een modern lyceum. De verhalen uit de historie zitten diepgeworteld in de school. Veel van onze medewerkers zijn oud-leerlingen, net als veel ouders van de leerlingen. Tegelijkertijd verwelkomen we steeds meer medewerkers uit andere regio's en met andere onderwijs- en loopbaanachtergronden. Ook onze leerlingen zijn veel diverser. Net als vroeger benutten we de rijkdom van alle verschillen en stemmen we ons onderwijs af op wat nodig is om leerlingen uit te dagen, kansen te geven en zichzelf te ontwikkelen.

opleidingen

onze school

2024

nieuws